Autor: Karolina Lenda, analityk inwestycyjny Prosper Capital DM
Etyka i ekonomia to odrębne dziedziny nauki, jednak są ze sobą powiązane. Rola etyki w kontekście inwestowania i biznesu nie ograniczyła się tylko do stwierdzenia czego nie robić, ale pozwoliła ukształtować ekonomię w czasach nowożytnych, gdy silnie rozwinął się i zdominował świat kapitalizm.
W starożytnej Grecji próbowano uzasadnić, dlaczego powinno istnieć niewolnictwo, czy dlaczego lichwiarstwo było zakazane. Jeden z najsławniejszych filozofów – Arystoteles – z definicji odrzucał rynki finansowe, ponieważ zarobek był generowany przez kapitał, a nie z pracy. O cenie sprawiedliwej rozważał św. Tomasz z Akwinu. Kupowanie tanio i sprzedawanie drożej, jak twierdził, to grzech. Biskup Nicolas Oresmius również wykazywał niechęć do spekulacji i strefy finansowej. W miarę odkrywania korzyści ekonomicznych płynących z pieniądza, ludzie zmniejszali swoją awersję do niego. Stopniowo ulegali fascynacji. Z czasem pieniądz stał się powszechniejszy, tak jak i ilość przekrętów finansowych. Ludzie poznali jego wartość, jak i zagrożenia z niego wynikające. W czasach nowożytnych, rozwój biznesów wymusił pogodzenie wartości etyki i praw rynku. To zapotrzebowanie wymogło powstanie etyki biznesu.
Dlaczego przestępstwa i nadużycia wciąż są popełniane?
Teoria trójkąta oszustw wskazuje, iż każdy może zostać przestępcą przy wystąpieniu okazji, presji lub racjonalizując sobie popełnione czyny (np. wszyscy tak robią). Występują one często w dzisiejszym świecie, a są spotęgowane m.in. słabością odpowiedniego aparatu kontroli, brakiem drastycznych kar, postępem technicznym i technologicznym, czy zawiłością prawa, które w efekcie utrudnia jego stosowanie. Co więcej wykrywanie wyrafinowanych, finansowych przestępstw jest bardzo trudne, nie ma tu widocznych gołym okiem obrażeń, przedmiotów zbrodni, a ludzie popełniający takie przestępstwa są zazwyczaj bardzo inteligentni – oszustwo jest zaplanowane precyzyjnie.
Zapobieganie przestępczości na rynku finansowym zostało ukierunkowane na budowie postaw sygnalizatorskich – zgłaszanie nieprawidłowości, istnieniu biegłych rewidentów, czy podmiotów takich jak KNF, ABW, CBA, policja oraz na edukację, która ma na celu wzmocnić kręgosłup moralny przyszłych maklerów, doradców inwestycyjnych, a także wszystkich innych uczestników rynku finansowego. Wykształciły się również trendy inwestowania etycznego, jak np. ESG (Environment, Social, Governance). Uwzględnienie w raportach spółek czynników pozafinansowych może generować dodatkowe koszty z tym związane, jednak wskazuje na prowadzenie biznesu w sposób profesjonalny i świadomy.
Co więcej, wśród rosnącego zainteresowania polityki proekologicznej, odpowiedzialnej społecznie, jest to czynnik pozwalający skupić uwagę i kapitał inwestorów. Badaniem empirycznym często objęta jest kwestia prowadzenia działalności w sposób zgodny z praktykami ESG i wpływem tej polityki na wyniki finansowe spółki. Jak dotąd badania nie przyniosły odpowiedzi, które pozwalałyby jednoznacznie opowiedzieć się, czy polityka ESG pozwala na generowanie ponadprzeciętnych stóp zwrotu. Oprócz faktu, że pozwala to spółce na promowanie swoich wartości, z którymi klienci będą się utożsamiać, może to zadziałać jak samospełniająca się prognoza. Kreowanie oczekiwań, jak w polityce monetarnej, będzie wzmagało dane zachowania inwestorów. Należy jednak uważać, ponieważ nie sama polityka ESG zrobi ze spółki zyskowną inwestycję.
Na zakończenie należy podkreślić, iż powyższy artykuł ma na celu zwiększenie świadomości drobnych inwestorów na przestępstwa występujące na rynku finansowym. Ochrona prawna drobnych inwestorów jest silnie akcentowana w przepisach prawnych, jednak nie pozwalają one ustrzec się negatywnym konsekwencjom w pełni. Dowodem tego jest liczność przestępstw finansowych, na które są narażeni głównie drobni inwestorzy.
Autor: Karolina Lenda, analityk inwestycyjny Prosper Capital DM
