Jak wyceniać spółki startupowe w różnych fazach ich rozwoju?

Źródło: Deposit Photos
  • Zespół czynników, które należy uwzględnić, przeprowadzając wycenę startupu, jest odmienny od pozostałych spółek.
  • Wycena spółek we wczesnej fazie rozwoju jest trudniejsza, niż wycena podmiotów o ugruntowanej pozycji rynkowej, które osiągają już przychody i zyski operacyjne.
  • Podczas wycen spółek należy uwzględniać fakt, że większość młodych spółek nie osiąga zakładanego sukcesu i niejednokrotnie upada.

Wielu inwestorów w trakcie oceny inwestycji boryka się z problemem, jak przeprowadzić wycenę spółki. Młode podmioty ze względu na krótką historię działalności są trudne do wyceny. Część z nich to startupy i pomysły biznesowe z niewielkimi przychodami i często zerowymi zyskami operacyjnymi. Dodatkowo nawet gdy młode spółki są już dochodowe, to posiadają krótką historię działalności i opierają swoją wycenę głównie na planach na przyszłość.

Z tego względu standardowe techniki prognozy przepływów pieniężnych, dynamiki wzrostu i stóp dyskontowych nie działają lub pokazują nierealistyczne dane. Ponadto jak podkreśla Aswath Damodoran w „Valuing Young, Start-up and Growth Companies: Estimation Issues and Valuation Challenges” podczas wycen spółek należy uwzględniać fakt, że większość młodych spółek nie osiąga zakładanego sukcesu i niejednokrotnie upada.

Faza rozwoju a wycena spółki

Wycena startupu jest dokonywana w innych uwarunkowaniach aniżeli w przypadku pozostałych przedsiębiorstw. Zespół czynników, które należy uwzględnić, przeprowadzając wycenę, jest odmienny od pozostałych spółek i obejmuje: deficyt bieżących przychodów, ponadnormatywny poziom ryzyka, innowacyjny charakter działalności, oczekiwania inwestorów, wahania zysków, incydentalny charakter zawieranych transakcji, innowacyjność produktu, itd. Z tego względu wycena startupu powinna bazować na ich potencjale rozwojowym, tj. zdolności do budowania przewag konkurencyjnych. Tym samym wycena startupu nie powinna opierać się na tradycyjnych metodach wykorzystujących wyniki finansowe jako podstawę do szacowania wartości przedsiębiorstwa.

Kluczowym czynnikiem mającym wpływ na wycenę startupu jest faza jego rozwoju. Można stwierdzić, że im przedsiębiorstwo znajduje się na wyższym etapie rozwoju, tym wycena jest bardziej kompletna, wiarygodna i obiektywna. Zatem wraz z rozwojem startupu następuje wzrost użyteczności dokonywanej wyceny dla potencjalnych inwestorów, którym zależy na jak najmniejszym ryzyku, przy jednoczesnej perspektywie jak największego zysku. Możliwe jest jednak zwiększenie wiarygodności wyceny startupu m.in. poprzez analizę podmiotów konkurencyjnych, czy korzystanie z metod wyceny najbardziej odpowiednich dla danej fazy rozwoju spółki.

Faza zalążkowa i koncepcyjna

Działalność startupu jest kojarzona głównie z działalnością akademicką oraz pozaakademickimi inkubatorami przedsiębiorczości. Zwłaszcza w fazie zalążkowej zasadniczym źródłem finansowania jest kapitał własny pomysłodawców, czasem dochodzi także do kontaktu z Aniołami Biznesu.

Wybór optymalnej metody wyceny powinien uwzględniać wpływ na pozycje startupu wynikającą z ochrony prawnej oraz finansowej z tytułu posiadania statutu inkubatora. Metoda wyceny powinna uwzględniać także to, że startupy w tej fazie nie mają jeszcze takich właściwości jak firmy samodzielnie funkcjonujące na rynku, tj. o ugruntowanej pozycji rynkowej. Ta właściwość tej fazy rozwoju wyklucza możliwość zastosowania rynkowych metod wyceny, opartych na obiektywnym porównywaniu wartości przedsiębiorstw działających w uniwersalnych, globalnych uwarunkowaniach rynkowych. Wyceniając startup w tej fazie, należy wziąć pod uwagę także jego wartość bieżącą oraz intensywność wsparcia w ramach inkubatorów lub kontaktu z Aniołami Biznesu.

Przeprowadzając wycenę startupu będącego w fazie zalążkowej i koncepcyjnej, należy uwzględnić jego specyfikę. Cechą charakterystyczną startupów w tej fazie jest to, że są one podmiotami o znacznie zawyżonej oczekiwanej wewnętrznej stopie zwrotu (IRR). Nie oznacza to, że jest ona nierealna, ale jedynie to, że jest to jedynie założenie z określonym poziomem prawdopodobieństwa. Tym samym metoda wyceny powinna uwzględniać prawdopodobieństwo osiągnięcia zakładanych rezultatów.

Dodatkowo wybór metody wyceny startupu znajdującego się w tych fazach rozwoju powinien uwzględniać zespół następujących czynników: doświadczenie przedsiębiorcy, innowacyjny charakter produktu, umiejętność współpracy z kadrami odpowiedzialnymi za wdrożenie pomysłu (wykwalifikowana kadra zwiększa wiarygodność startupu, zwiększa prawdopodobieństwo powodzenia przedsięwzięcia).

Faza zalążkowa nie jest etapem, w którym przeprowadza się emisje crowdfundingowe. Standardowo pierwszym potencjalnym momentem emisji publicznej akcji jest faza koncepcyjna. Przeprowadzając wycenę spółki w tym momencie, za najbardziej odpowiednie metody należy uznać: Scorecard Valuation, metodę Venture Capital lub metodę opcji rzeczywistych.

Faza wczesnego wzrostu

Wycena spółki w fazie wczesnego wzrostu powinna uwzględniać fakt, że właśnie wtedy dochodzi do kontaktu startupu z funduszami typu venture capital (VC) oraz to, że prawdopodobieństwo zapewnienia inwestorom lub właścicielom wysokich korzyści jest nadal niskie.

Podejmując wycenę startupu, należy uwzględnić poziom zaangażowania kapitałów funduszy wysokiego ryzyka. Optymalną metodą wyceny jest ta, która uwzględnia fakt, że venture capital przeciwnie niż Anioł Biznesu poza zaangażowaniem finansowym świadczą także wsparcie prawne, logistyczne, nierzadko marketingowe, co zwiększa prawdopodobieństwo powodzenia inwestycji. Korzyścią dla startupu z zaangażowania venture capital może być nie tylko pomoc w jego działalności operacyjnej, ale także wsparcie w budowaniu jego zdolności kredytowej. Z tego względu wycena startupu we wczesnej fazie rozwoju powinna uwzględniać, w jakim stopniu zdobyty kapitał pracuje dla właścicieli i inwestorów oraz jak jego zaangażowanie wpłynie na prawdopodobieństwo powodzenia inwestycji.

Cechą charakterystyczną startupu znajdującego się w fazie wczesnego wzrostu jest to, że następuje w niej kształtowanie się modelu biznesu. Pomimo tego, że nadal występują ujemne przepływy pieniężne, to jego przychody zaczynają wzrastać, co oznacza, że pojawia się szansa na osiągnięcie progu rentowności.

Parametry wyceny startupów w tej fazie rozwoju powinny opierać się zarówno na miarach finansowych, jak i niefinansowych. W tym zakresie chodzi odpowiednio o przychody, koszty stałe i zmienne, a także wielkość i udziały w rynku oraz liczbę klientów. Wycena startupu powinna uwzględniać także wysoki poziom ryzyka upadłości. Właściwości takiego startupu powodują, że optymalnymi metodami wyceny przedsiębiorstwa są: metoda NPV, Venture Capital lub metoda opcji rzeczywistych.

Faza ekspansji i stabilizacji

Wycena spółki znajdującej się w fazie ekspansji i stabilizacji powinna uwzględniać uzyskiwane przez nie wsparcie od funduszu Private Equity, które głównie rozwijają się dzięki finansowaniu przedsięwzięć z zakresu perspektywicznych gałęzi gospodarki takich. Przedsiębiorstwo często na tym etapie rozwoju wchodzi także na publiczny rynek kapitałowy.

Z racji tego, że startupy w tej fazie zaczynają przypominać samodzielne przedsiębiorstwa, możliwe jest zastosowanie powszechnych metod wyceny, np. dochodowej, majątkowej. Zastosowanie tych metod wyceny jest możliwe w przypadku wyewoluowania modelu biznesu. Przeprowadzając wycenę spółki w tym momencie, za najbardziej odpowiednie metody należy uznać: First Chicago, metodę porównawczą lub metodę opcji rzeczywistych.

Podsumowanie

Wycena spółek we wczesnej fazie rozwoju jest trudniejsza, niż wycena podmiotów o ugruntowanej pozycji rynkowej, które osiągają już przychody i zyski operacyjne. Z tego względu standardowe techniki prognozy przepływów pieniężnych, dynamiki wzrostu i stóp dyskontowych nie działają lub pokazują nierealistyczne dane.

Specyfika działalności crowdfundingu sprawia, że głównie mamy tu do czynienia ze spółkami w fazie koncepcyjnej, fazie wczesnego wzrostu lub w fazie ekspansji. Ponadto w niektórych przypadkach spółki mogą się już znajdować w na tyle stabilnej/dojrzałej sytuacji, że możliwe będzie zastosowanie również tradycyjnych giełdowych sposobów wycen.

  • W fazie koncepcyjnej, kiedy to spółka nie osiąga jeszcze zysków, przy wycenie najlepiej sprawdzają się takie metody jak: Venture Capital, Scorecard Valuation oraz metoda opcji rzeczywistych.
  • W fazie wczesnego wzrostu, gdy spółka wkracza w moment osiągnięcia progu rentowności, zastosowanie znajdują metody: First Chicago, Venture Capital oraz metoda opcji rzeczywistych.
  • W fazie ekspansji, jak spółka jest na etapie dynamicznie rosnących zysków, za najbardziej odpowiednie metody należy uznać: First Chicago, metodę porównawczą lub metodę opcji rzeczywistych.

W praktyce skomplikowaną metodę opcji rzeczywistych można zastąpić skorygowaną o ryzyko metodą NPV, która bierze pod uwagę wystąpienie różnych scenariuszy rozwoju przedsiębiorstwa i każdej z tych możliwości przypisuje określone prawdopodobieństwo.

Na rynku występują ponadto pewne standardy wyceny startupów, które są mnożnikami np. MRR, EBITDA, czy też przychodów. Posiadając dostęp do wycen transakcyjnych spółek z podobnej branży, także takie porównanie pomaga ustalić wartość podmiotów w określonym przez rynek przedziale.

Artykuł został przygotowany przez Zespół Navigator Crowd

Related articles

Index Investment Challenge – Okno na Świat Finansów dla Młodych Talentów

Młodzi entuzjaści finansów oraz studenci z całej Polski i...

eGabinet pozyskał 2,4 mln pln od aniołów biznesu

Pomimo zdecydowanego spowolnienia rynku inwestycyjnego w ostatnich miesiącach, eGabinet...

Raport – Rynek akceleracji w Polsce – już jest!

Spółka Akces NCBR wraz z firmą Antal w marcu...

Nie będzie lepszego czasu dla startupów na ekspansję zagraniczną

Budapeszt - Warszawa, 12 marca 2024 r.Startupy w swoim...

Wiemy, kto najczęściej odracza płatności w Polsce! (BADANIE)

  9 na 10 Polaków słyszało o płatnościach odroczonych, dowiadujemy...
Izabela Kozakiewicz
Izabela Kozakiewicz
Managing Partner iKsync Digital & Research (www.iksync.com), prowadząca w programie dla przedsiębiorców "Pakt z Biznesem" (www.paktzbiznesem.pl). Posiada głębokie doświadczenie w branży finansowej i sektorze FinTech, szczególnie w segmencie dotyczącym inwestorów indywidualnych. Specjalizuje się w optymalizacji i transformacji cyfrowej procesów sprzedażowo-marketingowych oraz badaniach klientów i trendów rynkowych. Współpracuje z instytucjami finansowymi, z funduszami VC i PE oraz z aniołami biznesu przeprowadzając procesy commercial due diligence oraz pracując ze spółkami portfelowymi funduszy. Organizuje działania edukacyjno-informacyjne dla podmiotów funkcjonujących w branży finansowej. Uczestniczy w procesach pozyskiwania inwestorów i sprzedaży spółek młodych i dojrzałych. Wybrana do TOP10 kobiet branży finansowej (Parkiet.com, 2016). Jest autorem i współautorem badań i raportów, w tym m.in. "Fintechowy GPS", "Transformacja Cyfrowa Obszaru Sprzedaży w Branżach Meblarskiej i Nieruchomości" czy "Polak Inwestor - Edycja: Startupy".

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj